Depremde Hasar Görmüş Az Katlı Betonarme Çerçeve Binaların Artçı Sarsıntı Etkisiyle Göçme Riskinin Derecelendirilmesi

Abstract

Depremde hasar görmüş binaların güvenilirliğinin değerlendirilmesi deprem mühendisliğinin en zorlu problemlerinden birisidir. Yıkıcı depremlerin ardından farklı hasar seviyelerine sahip binaların kısa bir süre içerisinde değerlendirilmesi, deprem sonrasındaki sürecin etkili şekilde yönetilebilmesinde kritik önem taşır. Hasarlı binalarla ilgili kararların akılcı ve tutarlı şekilde verilebilmesi için binanın göçme potansiyeli ve maruz kalabileceği artçı deprem tehlikesiyle ilgili belirsizliklerin kapsamlı şekilde göz önüne alınması gerekir. Proje kapsamında, belirli bir depreme maruz kalmış bir grup hasarlı binanın deprem güvenilirliğinin derecelendirilmesi için binaların göçme riskini temel alan yeni ve tutarlı bir yöntem geliştirilmiştir. Geliştirilen bu yöntemde, artçı deprem tehlikesi ve yapının göçmesine yol açabilecek sarsıntı şiddeti her yapı için ayrı ayrı değerlendirilmektedir. Yapılan çalışmalarda, geliştirilen yöntemin temel bileşenleri olan artçı deprem tehlikesi ve hasarlı binaların göçme kapasiteleri detaylı şekilde incelenmiştir. Artçı deprem tehlikesinin belirlenmesi amacıyla artçı deprem oluşum sıklığı modellerinin Türkiye?de kaydedilmiş artçı deprem kümeleri göz önüne alınarak kalibrasyonu yapılmıştır. Artçı deprem tehlikesinin olasılıksal analizindeki belirsizliklerin azaltılması için ana deprem sırasında kaydedilmiş ivme kayıtlarının ve gözlenen makrosismik şiddetin değerlendirildiği yeni bir yaklaşım geliştirilmiştir. Yürütülen çalışmalarda, ana deprem sırasında hasar görmüş binaların artçı deprem etkisi altındaki göçme kırılganlıkları detaylı şekilde incelenmiştir. Ana deprem sırasında hasar görmüş binaların göçme sınır durumlarına hangi sarsıntı seviyelerinde ulaştıkları, zaman tanım analizleriyle belirlenmiştir. Bu sayede, hasarlı binaların göçme olasılığının, hasarın seviyesine göre ne şekilde farklılık gösterdiği değerlendirilmiştir. Bu analizler, farklı kat adedine sahip binalar için tekrar edilerek, bina kat adedinin, artçı deprem etkisi altında göçme olasılığı üzerindeki etkisi belirlenmiştir. Benzer incelemeler, yetersiz süneklik kapasitesine sahip binalar için de tekrar edilmiştir. Elde edilen sonuçlar ışığında, hasarlı binaların belirli artçı deprem seviyelerinde göçme olasılıklarıyla taşıyıcı sistem özellikleri arasındaki ilişki belirlenmiştir. Proje kapsamında geliştirilen risk derecelendirme yaklaşımının hasarlı yapıların değerlendirilmesinde kullanılabilecek akılcı ve tutarlı bir stratejidir.