Konut Memnuniyetinin Boyutları: Dikmen'de Yaşayan Kır Kökenli Kişilerin Algılarına Dayalı Bir Alan Çalışması

Abstract

İçinde yaşanılan konuttan fiziksel olarak memnun olmanın ötesinde bir kavram olan konut memnuniyeti yaşam kalitesini şekillendiren temel bileşenlerden biridir. Bu çalışma, kır kökenli kişilerin konut memnuniyetinin boyutlarını bu kişilerin kendi algılarıyla tanımlamayı amaçlamaktadır. Bu amaçla çalışma Ankara kentinde kır kökenli kişilerin yaşadığı en eski bölgelerden olan Dikmen bölgesinde bir alan çalışması olarak tasarlanmıştır. Dikmen bölgesinde üç farklı konut alanında yürütülen çalışma ile gecekondu ve gecekondu dönüşüm alanlarında (ıslah imar planları ve kentsel dönüşüm modelleri ile dönüşmüş) yaşayan kır kökenlilerin konut memnuniyeti algılarındaki çeşitlilik belirlenmeye çalışılmıştır. Herbir alandan 25, toplamda 75 kişilik bir örneklem ile derinlemesine görüşmeler yöntemi kullanılarak veri toplanmış, içerik analizi ile konut memnuniyetini tanımlayan 25 adet algısal kavram (unsur) belirlenmiştir. Bu kavramların literatürde yer alan tartışmalar ışığında gruplanmasıyla konut memnuniyetinin boyutları tespit edilmiştir. Memnuniyetin boyutları konutun mimari özellikleri, büyüklüğü ve kalitesi; fonksiyonları; iç mekan özellikleri; konumu; ekonomik özellikleri; ve konut çevresinin sosyal özellikleri başlıkları altında değerlendirilmişitir. Tanımlayıcı istatistikler ile memnuniyeti tanımlamada kullanılan algısal kavramların ifade edilme sıklıkları belirlenerek, hem tüm alanda memnuniyeti tanımlamada ön plana çıkan kavramlar belirlenmiş hem de farklı konut sunum alanlarında memnuniyet algıları açısından benzerlik ve farklılıklar ortaya çıkarılmıştır. Çalışmanın bulguları konut memnuniyetinin konut kullanıcılarının algılarıyla tanımlanabilir olduğunu, bu algıların kullanıcıların fiziksel, sosyal, mekansal, ekonomik ve kültürel deneyimlerine, ihtiyaç ve beklentilerine göre şekillendirilip, önceliklendirildiğini ve memnuniyetin çok boyutlu yapıda olduğunu göstermiştir. Çalışma kır kökenlilerin yaşadığı fiziksel çevrenin algıları üzerinde etkisi olduğu sonucuna ulaşmıştır. Buna paralel olarak, farklı konut alanlarında konut memnuniyeti algıları farklılık göstermektedir. Diğer yandan, bu kişilerin ortak geçmişleri ve devam eden kırsal alışkanlıkları benzer algılar üretmelerini sağlamaktadır.