İntermodal Yük Taşımacılığı ile Sürdürülebilir İnsani Yardım Lojistiği

Abstract

Proje, intermodal yük taşımacılığı ille sürdürülebilir insani yardım lojistiği konusunda bir araştırma projesidir.

Doğal afetleri engellemeye insanlık olarak gücümüz yetmeyebilir, ancak afet sonrası zararları enazlamak, yardıma ihtiyaç duyan insanlara etkin bir şekilde yardım götürmek konusunda gayret gösterebiliriz. Bu proje birbiriyle ilintili ama kesişimi daha önce araştırmacılar tarafından detaylı irdelenmemiş insani yardım lojistiği ve intermodal yük taşımacılığı konularını birleştirmeyi hedeflemektedir. Günümüzde uzun mesafe ticari intermodal yük taşımacılığında konteyner kullanımı yaygın olarak görülmektedir. Konteynerlerin kullanımı son dönemde insani yardım lojistiğinde de gündeme gelmiştir. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), intermodal yük taşımacılığının avantajlarından yararlanarak afetzedelere ihtiyaç malzemelerini (çadır, yatak, battaniye, vs.) hemen götürmek üzere Türkiye’nin değişik şehirlerinde içinde konteyner bulunan lojistik depolar inşa etmiştir. Bu depolarda ihtiyaç malzemeleri standart konteynerler içinde hazır paketlenmiş olarak bulunmaktadır ve afet sonrasında tırlara yüklenerek taşınması hedeflenmektedir. Bu projede her ulaştırma modunun hangi tür afetlerde, hangi safhada ve ne sebeplerle uygulandığını tespit etmek için detaylı bir literatür ve insani yardım lojistiği uygulamaları taraması yapılmıştır. Sonrasında insani yardım lojistiğinde farklı intermodal taşımacılık modlarının değişik kombinasyonlarını seçebilmeyi sağlayan matematiksel eniyileme modeli geliştirilmiştir. Ayrıca matematiksel eniyileme modelinin sınanması için benzetim tabanlı bir deney platformu geliştirilmiştir. Problemin kolay erişilebilen bilgi iletişim araçları ile çözülmesi için sezgisel algoritma tabanlı bir karar destek sistemi geliştirilmiştir. Afetzedelere kesintisiz hizmet götürmek için Türkiye’nin farklı ulaştırma modlarındaki (demiryolu-karayolu-denizyolu) erişim ağının, Devlet Demiryolları (TCDD)’nın yeni inşa edilen lojistik merkezleri (köyleri), AFAD lojistik depoları ve konteyner limanları ile ilişkisi kurulmaktadır. Çalışma kapsamında Türkiye’nin bir asrı aşkın deprem verisi benzetim (simülasyon) ortamına aktarılmıştır. Rassal olarak deprem senaryoları oluşturulmuş ve matematiksel modele girdi olarak verilmiştir. Deprem senaryo çalışması ile sel ve heyelan afet türleri için yapılan deneylerin sonucu olarak hangi şehirlerarası yollarda hangi ulaştırma modlarının daha sık kullanıldığı, hangi AFAD depolarının ve TCDD lojistik merkezlerinin kapasitesine yatırım yapılması gerektiği gibi stratejik bilgiler elde edilmiştir. Proje, geliştirilen model itibariyle insani yardım lojistiği literatürüne, sonuçları itibariyle de ülkemiz afete müdahale etkinliğine katkı sağlamaktadır.