Çocuklarla Birlikte Tasarlama: Öz Belirleme Teorisi Bağlamında Oyun Alanı Tasarımında Özerklik, Yeterlilik ve İlişkililiğin İncelenmesi

Abstract

Bu tez, Öz Belirleme Teorisi'nin (SDT) oyun alanı tasarımına nasıl entegre edilebileceğini ve mekansal ve katılımcı tasarım stratejileri aracılığıyla çocukların özerklik, yetkinlik ve ilişkili olma gibi psikolojik ihtiyaçlarını nasıl destekleyebileceğini araştırmaktadır. Çağdaş oyun teorileri, olanaklar (affordans) teorisi ve gelişim psikolojisi çerçevesinde, bu çalışma 11-13 yaş arası çocukların oyun alanlarını nasıl algıladıklarını ve değerlendirdiklerini araştırmaktadır. Yarı yapılandırılmış görüşmeler ve fotoğraf ile uyarılma teknikleri kullanılarak yapılan nitel araştırmada, belirli tasarım özelliklerinin psikolojik ihtiyaçları nasıl desteklediğini veya engellediğini incelemek için tematik analiz kullanılmıştır. Bulgular, SDT'nin üç temel ihtiyacına göre, esnek seçim, zorlayıcı ekipman, akran etkileşimi ve hayal özgürlüğü alt temaları altında düzenlenmiştir. Temalar arasında sentez yapılarak, uygulanabilir tasarım ilkeleri geliştirilmiştir. Araştırma, çocukların oynamaya motive eden unsurları net bir şekilde anladıklarını ve görüşlerinin oyun alanı tasarımını anlamlı bir şekilde zenginleştirebileceğini göstermektedir. Tez, gelişimsel ihtiyaçları, yaratıcılığı ve sosyal bağları destekleyen motivasyonel oyun alanları için çocuk merkezli bir tasarım çerçevesi sunarak iç mimarlık, çevre psikolojisi ve katılımcı tasarım alanlarına katkıda bulunmaktadır.This thesis explores how Self-Determination Theory (SDT) can contribute to playground design by supporting children's psychological needs for autonomy, competence, and relatedness through spatial and participatory strategies. Drawing on contemporary theories of play, affordance theory, and developmental psychology, the study examines how children aged 11 to 13 perceive and evaluate play environments. A qualitative approach used with semi-structured interviews, photo-elicitation, and thematic analysis identified how specific design features support or inhibit psychological needs. The findings are organized around the core needs of SDT and include sub-themes such as flexible choice, challenging equipment, peer interaction and freedom of imagination. The thematic synthesis offers practical design principles. The research shows that children understand what motivates them to play and that hearing their voices can improve playground design. The thesis contributes to interior architecture, environmental psychology and participatory design by proposing a child-centered framework for motivationally rich play environments that balance developmental needs, creativity and social connections.