Türkiye’de Konut Kalitesinin İyileştirilmesine Yönelik Kullanıcı Davranışının Enerji ve Konfor Üzerindeki Etkisine Dayalı Bir Yöntem Geliştirilmesi

Yapılı çevrede enerji korunumu, hem politik hem de bilimsel gündemin önemli başlıklarından biri haline gelmiştir. Maliyet etkinliği, güvenlik ve karbon salınımının azaltılması zorunluluğu enerji korunumunun temel gerekçelerindendir. Enerji; ısıtma, soğutma ve çeşitli şekillerde kullanılan elektrik enerjisinin işletim giderlerinin düşürülmesi ile korunabilir. Enerji kullanımı tek başına bir çevresel sorun olmasa da, küresel ısınma, hava kirliliği, zehirli gazlar veya kaynakların tükenmesi gibi çeşitli çevresel sorunlara katkıda bulunmaktadır. Bu sorunun çözümüne yönelik daha önce yapılan çalışmalardan elde edilen bilgiler içerisinde en çarpıcı olanı; konut kullanıcılarının karakteristiği ve kullanıcı davranışının enerji kullanımı ve iç ortam kalitesini oldukça etkilediğinin kabul edilmesidir. Şimdiye dek, bu etkinin anlaşılması ve ölçülebilmesi için oldukça kısıtlı sayıda girişim olmuştur. Bu alanda halen bilgi ve yöntem geliştirme gerekliliği vardır. Bu kavramsal çerçeve içerisinde, araştırmanın ana odağını, konut olarak kullanılan binaların fiziksel kalitesi ile konfor, sağlık ve enerji korunumu kavramlarına dayalı konut kalitesini iyileştirme süreçleri oluşturmaktadır. Bu araştırma, sadece yeni konut tasarımlarının geliştirilmesi değil, aynı zamanda mevcut konutların kullanım, bakım ve yenileme aşamalarını da içermektedir. Türkiye’de, mevcut yapı stoku göz önüne alındığında; özellikle sosyal ve toplu konutların çevresel ve sağlık ile ilgili değerlendirme ölçütlerine dayalı analiz ve ilgili yönetmeliklere göre iyileştirilme çalışmalarına ihtiyaç duyulduğu düşünülmektedir. Bunun yöntemi, bu araştırma konusunun ana sorunu ve çerçevesini oluşturmaktadır. Bu araştırma ile konut kullanıcılarının davranış profillerinin, enerji tüketimleri üzerindeki etkisinin tanımlanması ve bu tanımın yeni konutların elde edilme süreci ve mevcut konutların iyileştirilmesinde kullanılabilmesi için bir yöntem ve araç geliştirilmiştir. Farklı kullanıcı davranış modelleri tanımlanarak, kullanıcı davranışının enerji tüketimi üzerindeki hassasiyetinin değerlendirilmesi yapılmıştır. Araştırma sonucunda geliştirilen “karar destek aracı” modeli ile hem kullanıcının, hem de tasarımcının davranışa dayalı tavsiyeler alabilmesi ve mevcut konutların en uygun iyileştirme yönteminin belirlenmesi hedeflenmiştir. Kullanıcı davranışı odaklı bu yaklaşım ile mevcut konutlarda enerji etkinliği açısından daha etkin ve hızlı bir iyileştirme uygulamasının gerçekleştirilebilmesi söz konusu olacağı gibi, yeni tasarlanacak konutların olası kullanıcı profillerinin de değerlendirilmesi ile yüksek performanslı konut üretimi gerçekleştirilebilmesine imkan sağlanabileceği düşünülmektedir.