Daimi Hakemlik Mahkemesi’nin Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasındaki tazminat faizi uyuşmazlığına ilişkin kararı hakkında bir değerlendirme

Abstract

Rusya’ya karşı yapılan 1877–78 Savaşı, Osmanlı imparatorluğu tarihindeki en fecî yenilgilerden biri ile sonuçlanmıştır. Bu savaş, çok geniş arazinin kaybedilmesine ve Osmanlı imparatorluğu’nun gururunun kırılmasına neden olmuştur. Savaş sonrası andlaşmalarında, Osmanlı Hükümeti çok yüksek miktarda tazminat ödemeye zorlanmıştır. Bu tazminat, Rusya’nın savaş harcamaları ve Türkiye’de bulunan Rus tebaa ve müesseselerinin zararlarını tazmin için talep edilmiştir. Rusya’nın savaş harcamaları toprak veya para olarak ödenmiş ve bu tazminat türü için bir sorun yaşanmamıştır. Bununla beraber, Türkiye’deki Rus tebaa ve müesseselerinin uğradığı zararlar öngörülen vadede ödenmemiştir. Bunun üzerine Rusya, gecikmeler nedeniyle temerrüt faizi talep etmiştir. Osmanlı Hükümeti bu talebi reddetmiş ve sorunun Uluslararası Uyuşmazlıkların Barışçıl Çözümüne ilişkin Sözleşme ile kurulan Dâimi Hakemlik Mahkemesi’ne arz edilmesini teklif etmiştir. Rusya bu teklifi kabul etmiş ve taraşar uygulanacak usul ve Mahkeme’ye sorulacak soruları belirleyen bir tahkimname imzalamışlardır. Dava sırasında taraşar, iddialarının haklılığını ortaya koymak için, uluslararası hukuk bağlamında bazı hukuki argümanlar gündeme getirmişlerdir. Mahkeme, bu argümanlar hakkında, uluslararası hukukun gelişimine katkıda bulunan yorumlar yapmıştır. Sonuç olarak, Mahkeme, Osmanlı Hükümeti’nin argümanlarından birini kabul ederek, davayı Osmanlı imparatorluğu lehine karara bağlamıştır. Böylece Osmanlı imparatorluğu, temerrüt faizi ödemekten kurtulmuştur. Bu çalışmada, taraşarın argümanları ve Mahkeme’nin yorumları ve kararı, uluslararası hukuk bağlamında incelenecektir.

The War of 1877–78 against Russia is one of the most catastrophic defeat in Ottoman Empire history. This war caused loss of huge scale of territory and it wounded the pride of Ottoman Empire. In post war treaties, Ottoman Government was forced to pay very high amount of indemnities. These indemnities were demanded the compensation of Russia’s war expenses, and of the damages of Russian subjects and institutions in Turkey. Russia’s war expenses were paid by giving land or money, so there was no problem occured for this indemnity type. On the other hand, Ottoman Government did not pay to compensate damages of Russian subjects and institutions in Turkey at due date. Hereupon, Russia claimed moratory interest because of delays. Ottoman Government rejected this claim and proposed to submit the question to Permanent Court of Arbitration which was established by 1899 Convention for the Pacific Settlement of International Disputes. Russia accepted this proposal, and the parties signed a compromise in order to determine the procedure and the questions which the Court would be asked. During the case, the parties presented certain legal arguments in the context of international law so as to justify their claims. The Court made remarkable comments about these arguments, which contributed to the development of international law. Consequently, the Court accepted one of the Ottoman Government’s argument and adjudicated the case in favor of Ottoman Empire. Thus, Ottoman Empire got rid of paying moratory interest. In this paper, the arguments of parties and the Court’s comments and award will be examined in the context of international law.