Karanlık Hükümdar Olduğunda: Karanlık Kişilikler ve Kötüye Kullanan Yöneticiliğin İncelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Karanlık Üçlü kişilik özelliklerinin – Makyevelizm, psikopati ve narsisizm – istismarcı yöneticilik niyeti üzerindeki etkilerini yarı deneysel bir tasarımla inceleyerek daha önce ele alınmamış aracı ve düzenleyici değişkenleri analiz ederek araştırmaktır. Çalışma, Paulhus ve Williams'ın (2002) Karanlık Üçlü Kişilik Teorisi'ne ve Morf ve Rhodewalt'ın (2001) narsisizmin Öz-Düzenleyici Modeli'ne dayanmaktadır. Narsisizmin çelişkili doğasını yakalamak için çift-faktörlü bir model kullanılmış ve büyüklenmeci ve kırılgan narsisizm alt türleri (Wink, 1991) birbirinden ayrıştırılmıştır. Bu yaklaşım, alanyazındaki çelişkili bulguları (Wisse & Sleebos, 2016; Finney ve diğerleri, 2021) göz önünde bulundurmakta ve narsisizmin istismarcı yöneticilik niyeti ile ilişkisine dair daha ayrıntılı bir anlayış sunmaktadır. Başarı tehdidi ve benlik saygısı tehdidi aracıdeğişkenler olarak öne sürülmüş, takipçilerin yöneticiye yönelik sapkın davranışları ise düzenleyici bir değişken olarak incelenmiştir. 303 katılımcıdan elde edilen veriler, tüm Karanlık Üçlü kişilik özelliklerinin istismarcı yöneticilik niyeti ile pozitif ilişkili olduğunu ortaya koymuştur, ancak motivasyonlar farklılık göstermiştir. Büyüklenmeci narsisizm, baskınlık odaklı davranışlarla ve algılanan tehditlere karşı dirençle ilişkilendirilirken, kırılgan narsisizm özellikle takipçilerin düşük ve orta düzeyde yöneticiye yönelik sapkın davranışları bağlamında başarı tehdidi ve benlik saygısı tehdidine karşı duyarlılığı artırmıştır. Psikopati, tüm takipçi sapkınlık düzeylerinde istismarcı yöneticilik niyetinin güçlü bir yordayıcısı olarak öne çıkmış ve dürtüsel ve duyarsız eğilimlerini vurgulamıştır. Makyevelizm ise adaptasyon göstermiş; yüksek düzeyde takipçi sapkın davranışlarında tehdit algısını artırmış ancak bu algıları nadiren açıkça istismarcı yöneticilik niyetine dönüştürmüştür. Aracılık analizleri, benlik saygısı tehdidinin, orta düzeydeki takipçi sapkınlık davranışı koşulunda Karanlık Üçlü kişilik özellikleri ile istismarcı yöneticilik niyeti arasındaki ilişkiyi kısmen açıkladığını, ancak düşük ve yüksek sapkınlık koşullarında doğrudan etkilerin baskın olduğunu göstermiştir. Bu bulgular, toksik liderlik modellerini genişleterek Karanlık Üçlü kişilik özelliklerinin farklı mekanizmalarını aydınlatmakta ve istismarcı yöneticilik davranışlarını şekillendiren bağlamsal ve kişilik temelli faktörlerin önemini vurgulamaktadır. Anahtar Kelimeler: istismarcı yöneticilik, Karanlık Üçlü kişilik özellikleri, takipçilerin yöneticiye yönelik sapkın davranışları, başarı tehdidi, benlik saygısı tehdidiThe aim of the present study was to empirically test the Dark Triad traits – Machiavellianism, psychopathy, and narcissism - as antecedents to abusive supervision intent, incorporating previously unexamined mediators and moderators through a semi-experimental design. Grounded in the Dark Triad Theory of personality (Paulhus & Williams, 2002) and informed by Morf and Rhodewalt's (2001) Self-Regulatory Model of narcissism, the study utilized a bi-factor model to capture the paradoxical nature of narcissism by distinguishing between grandiose and vulnerable narcissism subtypes (Wink, 1991). This approach addressed conflicting findings in the literature (Wisse & Sleebos, 2016; Finney et al., 2021) and provided a nuanced understanding of narcissism's relationship with abusive supervision intent. Achievement threat and self-esteem threat were proposed as mediators, while followers' supervisor-directed deviance was examined as a moderator. Data from 303 participants revealed that all Dark Triad traits were positively associated with abusive supervision intent, though motivations varied. Grandiose narcissism was linked to dominance-oriented behaviors and resilience to perceived threats, while vulnerable narcissism amplified sensitivity to achievement threat and self-esteem threat, particularly under low and moderate followers' supervisor-directed deviance conditions. Psychopathy emerged as a robust predictor of abusive supervision intent across all followers' supervisor-directed deviance levels, highlighting its impulsive and callous tendencies. Machiavellianism demonstrated adaptability, perceiving heightened threats under high followers' supervisor-directed deviance but seldom translating these perceptions into overtly abusive behaviors. Mediation analyses indicated that self-esteem threat partially explained the relationship between Dark Triad traits and abusive supervision intent under moderate followers' supervisor-directed deviance, whereas direct effects dominated in low and high followers' directed deviance contexts. These findings extend theoretical models of toxic leadership by illuminating the distinct mechanisms of Dark Triad traits and emphasizing the importance of contextual and personality-driven factors in shaping abusive supervisory behaviors. Keywords: abusive supervision, Dark Triad traits, followers' supervisor-directed deviance, achievement threat, self-esteem threat