Türkiye’deki Yabancı Kayıt Dışı İşçilerin Kısa ve Uzun Vadeli Sosyal Sigortalar Üzerinde Oluşturduğu Riskler*

Abstract

Ülkemiz son on yıldan beri yoğun göç almakta, nüfusumuzun %7’sine yakın ölçüde mülteci, sığınmacı ve geçicikoruma statüsündeki yabancıya ev sahipliği yapmaktadır. Kayıt dışı çalışma engellenemezse, mevcut yüklerdenayrı olarak, uzun vadede sosyal güvenlik sistemi üzerinde çok büyük yükler oluşacaktır. Sosyal sigorta sistemi,gelir gider dengesine dayanır. Giderler gelirlere göre oransal olarak çok arttığı zaman sistem çöker. Anılan oranınbozulmasının çeşitli sebepleri vardır. Bunlardan birisi ve belki de en önemlisi kayıt dışı çalışmadır. Kayıt dışıçalışmada sigortalıdan prim tahsil edilememekte ancak hizmeti tespit edildiğinde sistemin sağladığı yardımlardanyararlanması söz konusu olmaktadır. Dolaysıyla bu kişiler de yaşlılık ve malullük aylığı alabilir, ölüm durumundahak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilir. Bu sebeple kayıt dışı çalışmanın çok sıkı denetlenmesi gerekir. Günümüzdeülkemizde sayıları büyük boyutlara ulaşan uluslararası koruma kapsamındaki yabancıların kayıt dışı çalıştırılması,halihazırda uzun yıllardır sistematik bir problem haline gelmiş olan kayıt dışılığı daha da artırmaktadır. Bunüfus, güvencesiz çalışma, niteliksiz işgücünün yoğun olması gibi sebeplerle iş kazalarına da açık hale gelmektedir.İş kazaları ve meslek hastalıkları sigortasından kişiye gelir bağlanması için prim ödeme sayısına ihtiyaç yoktur.Dolayısıyla bir gün çalışmış bir kişi, duruma göre kalan ömrünün tamamında Sosyal Güvenlik Kurumundan geliralabilir. Ölüm durumunda bu bahsedilen gelir ve aylıklar, hak sahiplerine ödeme yapılması şeklinde de varlığınıdevam ettirir. Tüm bu sebeplerden dolayı bu kayıt dışılıkla bir an önce etkin mücadele edilmesi gerekmektedir.