Sürpriz Bir Eski/Yeni Tanıma Belleği Görevinde Yaşlı Yetişkinlerde Olumlu Kelimeler İçin Tepki Yanlılığı Değişimi: Bir Tesadüfi Kodlama Çalışması

Abstract

Giriş: Yaşlı bireylerin özellikle olumlu kelimeleri bellekte daha iyi tuttukları bilinmesine rağmen, duygunun iki boyutunun (olumluluk ve heyecan düzeyleri) tesadüfi kodlama yapılan tanıma belleği performansı üzerindeki etkisi hâlâ netlik kazanmamıştır. Araştırmanın amacı, tesadüfi kodlanan ve olumluluk (olumlu, olumsuz ve nötr) ve heyecan düzeyleri (yüksek ve düşük) değişimlenen kelimelerin tanıma belleği puanları (bellek doğruluğu ve tepki yanlılığı) üzerindeki etkisini, sürpriz bir eski/yeni tanıma belleği göreviyle incelemektir. Gereç ve Yöntem: Çalışmaya, 60 genç ve 53 yaşlı olmak üzere 113 gönüllü katılmıştır. İlk olarak, duygusal kelimeler bilgisayarda tek tek sunulmuş, tesadüfi kodlama yapması istenen katılımcılardan kelimelerin kaç sesli harften oluştuğunu belirtmesi istenmiştir. 30 dakikadan sonra, test aşamasına geçilmiş, çalışma aşamasına atıfta bulunarak daha önce gördükleri kelimeleri tanımaları yönünde yönerge sunulmuş, sürpriz bir eski/yeni tanıma göreviyle bellek performansı kaydedilmiştir. Bulgular: 2×3×2 son faktörde tekrar ölçümlü deney deseni kullanılmıştır. Bağımlı değişken, tanıma belleği puanları olup, Sinyal Belirleme Kuramı temel alınarak bellek doğruluğu ve tepki yanlılığı hesaplanmıştır. Varyans analizlerine göre, yaşlıların kelimelerin olumluluk düzeyi açısından bellek doğruluğu puanları değişmemekle birlikte, özellikle olumlu kelimelere karşı istatistiksel olarak anlamlı bir tepki yanlılığı gösterdikleri bulunmuştur. Sonuç: Yaşlılar olumsuz kelimelere nazaran olumlu kelimelere daha çok önem vermektedir. Kelimelerin çaba harcamadan, tesadüfi kodlandığı koşulda, yaşla birlikte ortaya çıkan bu farklılık, yaşlıların iyi olma hallerini korumak adına duygularını düzenlediklerini öne sürmektedir. Çalışmamız bellek performansı ölçümlerinde, yaşla ilişkili etkenlerin belirlenmesinin önemine dikkat çekmektedir