Lisansüstü Eğitim Enstitüsü

Permanent URI for this communityhttps://hdl.handle.net/20.500.12416/9485

Browse

Now showing 1 - 20 of 32

Administrative Tutelage Authority Over Municipalities in the Context of Democratic and Decentralization Principles
(2025) Cevahir, Eylem; Doğan, Eser Us
Bu çalışma, demokrasi ve yerinden yönetim ilkeleri çerçevesinde, Türkiye'deki belediyeler üzerinde uygulanan idari vesayet yetkisinin kapsamını, sorunlarını ve çözüm önerilerini incelemektedir. Tezin amacı, idari vesayet uygulamalarının demokratik ilkelere uygunluğunu değerlendirmek ve yerel yönetimlerin özerkliğini güçlendirecek bir model önermektir. İlk bölümde, Türk idari teşkilatı ve yerinden yönetim yapıları tarihsel bir perspektifle ele alınmış, Osmanlı döneminden başlayarak Cumhuriyet'in çeşitli anayasal süreçlerindeki yerel yönetim düzenlemeleri incelenmiştir. Bu bağlamda, merkezi idare ve yerinden yönetim kuruluşlarının yapısı, işleyişi ve görevleri detaylandırılmıştır. İkinci bölümde, demokrasi ve yerinden yönetim ilkeleri açıklanmış, yerel yönetimlerin bu ilkelere uygun olarak nasıl yapılandırılması gerektiği tartışılmıştır. Merkezden yönetim ve yerinden yönetimin yararları ve sakıncaları ele alınarak, idarenin bütünlüğü ilkesinin idari vesayet mekanizması ile nasıl sağlandığı üzerinde durulmuştur. Belediyeler üzerindeki idari vesayet yetkisi, organlar (belediye başkanı, belediye meclisi, belediye encümeni) ve işlemler açısından değerlendirilmiştir. Vesayet yetkisinin demokratik yönetim, şeffaflık, katılım ve hukukun üstünlüğü ilkeleriyle uyumsuz yönleri incelenmiş ve Avrupa standartlarıyla uyumluluğu tartışılmıştır. Son bölümde, mevcut idari vesayet uygulamaları eleştirilerek, yerel yönetimlerin özerkliğini güçlendirecek öneriler sunulmuştur. Öneriler arasında, idari vesayetin yalnızca hukuka uygunluk denetimi ile sınırlandırılması, yerinden yönetim ilkesine uygun düzenlemelerin yapılması ve halkın yerel yönetime daha aktif katılımını sağlayacak mekanizmaların geliştirilmesi yer almaktadır. Sonuç olarak, idari vesayet yetkisinin kapsamı daraltılarak yerel yönetimlerin demokratik ve özerk bir yapıya kavuşması, hem yerel demokrasiyi hem de ülke genelindeki demokratik kültürü güçlendirecektir.
Agreements of Authority in International Procedural Law
(2024) Vural, Burcu Komut; Tanrıbilir, Feriha Bilge
Milletlerarası usul hukuku kapsamında taraflara, yabancılık unsur ihtiva eden özel hukuk uyuşmazlıklarının çözüm mercii olarak mahkeme belirleme serbestisi tanınmıştır. Bu serbesti doğrultusunda taraflar, aralarındaki hukuki ilişkiden doğmuş ya da doğabilecek uyuşmazlıklar bakımından yetkili mahkemeyi aralarında akdedecekleri yetki anlaşmaları ile belirlerler. Yabancılık unsuru ihtiva eden uyuşmazlıklar bakımında taraflar yabancı bir devlet mahkemesini yetkili mahkeme olarak belirleyebilecekleri gibi bir Türk mahkemesini de yetkili mahkeme olarak belirleyebilirler. Türk hukukunda yer alan kanuni düzenlemeler doğrultusunda taraflarca Türk mahkemelerinin yetkilendirilmesi halinde akdedilen yetki anlaşması Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 17 ve 18. madde hükümlerine tabi olacaktır. Taraflarca yabancı bir devlet mahkemesinin yetkilendirilmesi yönünde irade gösterilmesi durumunda ise Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un 47. madde hükmü işlerlik kazanacaktır. Çalışmamızın birinci bölümünde milletlerarası yetki kavramı ve milletlerarası yetki kurallarına genel olarak değinilecek olup devamında yetki anlaşmalarının çeşitli yönlerden özellikleri hakkında bilgiler aktarılacaktır. İkinci bölümde yabancı mahkemelerin yetki anlaşması ile yetkilendirilmesi halinde yetki anlaşmasının sahip olması gereken hususlara yer verilecektir. Çalışmamızın son bölümü olan üçüncü bölümünde ise yabancı unsur içeren uyuşmazlıklarda Türk mahkemelerinin yetkilendirilmesini içeren geçerli bir yetki anlaşmasının yapılabilmesi için gerekli olan kanuni şartlardan bahsedilecektir.
Bükülmüş Bant Geometrisinin ve Nanoparçacıkların Tüplerde Isı Transfer Performansına Sinerjistik Etkileri
(2025) Çakmak, Yılmaz Ömür; Yapıcı, Ekin Özgirgin; Aylı, Ülkü Ece
Borularda ısı transferini artırmak son yıllarda verimlilik açısından önemli bir konu olmuştur. Bu nedenle birçok pasif yöntem kullanılmış ve araştırmalarda yer bulmuştur. Bükülmüş bant ek parçaları bu pasif yöntemlerden biri olup borudaki akış rejimini ve hareketi değiştirerek ısı transferini artıran yapılar olarak öne çıkmaktadır. Bu parçalar akış içerisinde belirli bölgelerde girdap hareketi oluşturarak türbülans görevi görmekte ve termal sınır tabakasını bozarak ısı transfer katsayısını iyileştirmektedir. Bu çalışmada borularda kullanılan bükümlü bant geometrisinin nanopartiküllerle ısı transferi iyileştirmesine olan etkileri incelenmiştir. Temel amaç, kullanılacak sıvıya çeşitli nanopartikül konsantrasyonlarına sahip nanopartiküller eklenmesi ve sistem yapısına farklı büküm oranlarıyla eklenen bükümlü bant ek parçası ile ısı transferi iyileştirmesindeki artışı incelemek ve gözlemlemektir. Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği (HAD) simülasyonları kullanılarak, bükülmüş bant geometrisine sahip boru içerisindeki nanoakışkanın ısı transferi davranışı simüle edilmiştir. Bu simülasyonlardan elde edilen sonuçlar, nanopartikül konsantrasyonunun artırılmasının ısı transfer performansını arttırdığını ve en verimli bükümlü bant ek parçası tasarımının 4 büküm oranına sahip olan tasarım olarak tasvir edildiğini göstermektedir. Al2O3-TiO2 (%10-6) nanofluidinin kullanımının sistem üzerinde oldukça olumlu bir etkiye sahip olduğu gözlemlenmiştir. Nusselt sayısı, sürtünme faktörü ve Performans değerlendirme kriterleri (PEC) ile ilgili karşılaştırmalar yapılmıştır.
Data Analysis and Model Development of Energy Production in Turkey
(2025) Namlı, Sefa Yasin; Tolun, Mehmet Reşit
Bu çalışma, Türkiye'nin elektrik enerjisi üretimi, tüketimi ve dağıtım sistemlerini kapsamlı bir şekilde ele almaktadır. Elektrik enerjisi üretiminde yenilenebilir ve yenilenemez enerji kaynaklarının mevcut durumu analiz edilerek, bu kaynakların enerji arz güvenliğine ve çevresel sürdürülebilirliğe etkisi tartışılmıştır. Türkiye'nin enerji tüketim verileri yıllara göre detaylı bir şekilde değerlendirilmiş, bölgesel ve sektörel farklılıklar istatistiksel yöntemler kullanılarak incelenmiştir. Enerji dağıtım altyapısının mevcut durumu ve karşılaşılan zorluklar analiz edilmiş, özellikle yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik dağıtımına entegrasyonunun potansiyeli ortaya konulmuştur. Veri analizi süreçlerinde doğrusal regresyon modelleri ve diğer istatistiksel yöntemler kullanılmış; bu sayede enerji üretim ve tüketim trendleri analiz edilmiş ve geleceğe yönelik tahminler yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar, Türkiye'nin enerji ithalatına bağımlılığını azaltacak, enerji verimliliğini artıracak ve çevresel etkileri minimize edecek stratejik öneriler sunmaktadır. Çalışma, hem enerji sektörüne hem de politika yapıcılara yenilikçi çözümler ve sürdürülebilir enerji yönetimi için yol gösterici bir rehber niteliğindedir.
Derin Öğrenme Kullanılarak X-Ray Görüntülerinde Otomatik Tehdit Algılama
(2025) Bayezit, Halil Uğur; Tolun, Mehmet Reşit
X-ray bagaj taramalarında otomatik nesne tespiti, güvenliği ve yüksek hacimli ortamlar (örneğin, havaalanları) gibi yerlerde operasyonel verimliliği sağlamak için kritik bir öneme sahiptir. Geleneksel yöntemler, X-ray görüntülemenin benzersiz zorlukları olan üst üste binen nesneler ve düşük kontrast gibi durumlarla baş etmekte genellikle yetersiz kalmaktadır. Derin öğrenmede son yıllarda yaşanan gelişmeler, özellikle YOLO (You Only Look Once) çerçevesi, gerçek zamanlı nesne tespiti için dikkate değer bir potansiyel göstermiştir. Bu tez, en güncel YOLO modellerinden YOLOv8, YOLOv9 ve YOLOv10'un en yaygın kullanılan üç X-ray bagaj veri kümesi üzerindeki performansını incelemekte ve karşılaştırmaktadır. Bu veri kümeleri şunlardır; CLCXray, PIDXray ve SIXray. Araştırma, bu modelleri algılama doğruluğu, çıkarım hızı ve hesaplama verimliliği gibi temel metrikler açısından değerlendirmekte ve gerçek dünya uygulamalarına uygunluklarını belirlemeyi amaçlamaktadır. Çalışma, karmaşık ve dağınık ortamlardaki nesneleri tespit etme yeteneklerini kapsamlı deneylerle incelemekte, algılama hassasiyeti ve işlem hızını dengeleme üzerinde yoğunlaşmaktadır. Sonuçlar, YOLOv10'un genel olarak en iyi performansı sergilediğini, üstün doğruluk ve daha hızlı çıkarım süreleri sunarken düşük hesaplama karmaşıklığını koruduğunu ortaya koymaktadır. YOLOv8 ve YOLOv9 da belirli senaryolarda öne çıkan güçlü yönleriyle rekabetçi bir performans sergilemektedir. Bulgular, en yeni YOLO modellerinin gerçek dünya X-ray bagaj tarama sistemlerinin gereksinimlerini karşılamada oldukça etkili olduğunu ve operasyonel güvenlik ortamlarında kullanım potansiyeli taşıdığını gösteriyor. Bu çalışma, nesne algılama modellerinin kapsamlı bir incelemesini sunuyor, pratik uygulamalar hakkında değerli bilgiler sağlıyor ve otomatik güvenlik sistemlerindeki gelişmelerin temelini oluşturuyor.
Determination Proceeding of Notaries Public
(2024) Akbulut, Mehmet Emin; Tanrıver, Süha
Noterlik faaliyeti bir kamu hizmetidir ve noterlerin temel işlevi hukukî güvenliği sağlamaktır. Bu işlevini hukukî işlemleri düzenleyerek yapmasının yanı sıra tespit faaliyetinde bulunarak da yerine getirmektedir. Noterlerin tespit işleri, Noterlik Kanunu'nun 61. maddesinde düzenlenmiştir. Bu görev, noterlerin özel olarak yapacağı bir iş niteliğine sahiptir. Bu tespitler, delil tespiti niteliğinde değildir, daha ziyade adlî idarî bir faaliyet niteliğindedir. Noterler, yapmış oldukları tespit işleri ile hukukî fiilleri ve maddi vakıalar ile ilgililerin duygu ve tasavvur açıklamaları şeklindeki irade beyanlarını belgelendirmektedir. Bu tespit tutanakları resmî belge niteliğinde olmasına karşın kesin delil değildir. Mahkeme bu belgeleri diğer delillerle birlikte serbestçe değerlendirecektir. Ancak, bu belgelerin resmî nitelikte olması ve aksi sabit oluncaya kadar geçerli olması, tespit tutanaklarına delillerin değerlendirilmesi aşamasında özel bir önem yüklemektedir. Noterlerin yapmış oldukları tespitlerin kapsamı bakımından tartışma bulunmakla birlikte olması gereken hukuk (de lege ferenda) bakımından, noterler sadece özel hukuk alanına değil aynı zamanda ceza hukuku, idare hukukuna ve vergi hukukuna ilişkin tespit yapabilmelidir.
Ekg Sinyalinin Aritmi Tespiti için Gürültüden Arındırılması
(2025) Alag, Ali Khaleel Alag; Preveze, Barbaros
Bu çalışma, elektrokardiyogram (EKG) sinyalleri üzerinden kalp rahatsızlıklarını tespit etmede karşılaşılan önemli zorluklardan biri olan gürültü azaltımını iyileştirerek çözüm bulmaya odaklanmaktadır. EKG sinyalleri, doğru analiz için gerekli önemli özellikleri gizleyebilecek taban sapması (baseline wander), elektrik hattı paraziti ve kas artefaktları gibi çeşitli gürültü kaynaklarına karşı hassastır. Bu araştırmada, MATLAB kullanılarak etkili bir filtreleme süreci uygulanması hedeflenmiş olup, daha pürüzsüz bir EKG sinyali elde edilmesi ve bunun da ileri teşhis uygulamalarında faydalı olması amaçlanmıştır. Çalışmada kullanılan veriler, analiz için uygun olan çeşitli EKG sinyalleri sağlayan PhysioNet ATM veri tabanından alınmıştır. Bu amaç doğrultusunda, bir dizi filtreleme yöntemi uygulanmıştır: Sonlu Darbe Tepkili (FIR) düşük geçiren filtre, Chebyshev filtreleri (Tip I ve Tip II) ve dalgacık tabanlı yöntem. FIR düşük geçiren filtre, yüksek frekanslı gürültüyü engellemek ve yalnızca sinyalin ana bileşenlerini korumak için tasarlanmıştır. Öte yandan, dalgacık filtreleme, önemli sinyal özelliklerine zarar vermeden geçici (transient) gürültüleri azaltmak için durağan olmayan bir yöntem sunar, Sinyal gürültüsü filtrelendikten sonra, aritmi tespitinde kullanılmak üzere R zirve (R peak) tespiti gerçekleştirilmiştir. Orijinal veriler ile taban sapması giderilmiş (BLW denoised) verilerin karşılaştırılması, aritmilerin ve diğer kalp hastalıklarının ,tanımlanması için gerekli veri işleme sürecini görselleştirmeye olanak tanımaktadır. MATLAB ortamında R zirveleri, 'findpeaks' fonksiyonu kullanılarak tespit edilmiştir, Sonuç olarak, her bir filtreleme yöntemi gürültüyü azaltma konusunda katkı sağlasa da, dalgacık eşikleme (wavelet thresholding), özellikle durağan olmayan gürültülerde bile sadık sinyal bilgilerini koruma açısından daha iyi sonuçlar vermektedir. EKG sinyallerindeki yeni özelliklerin kesin olmayan karakterizasyonu ve nicelendirilmesi rapor edilmiştir; elde edilen sonuçlar, egzersiz stres testi sırasında teşhis yorumlarını iyileştirme potansiyeline sahip gelişmiş filtreleme tekniklerinin daha fazla doğrulanması gerektiğine işaret etmektedir. Bu çalışmanın bulgularının, klinik ve araştırma ortamlarında daha sağlam EKG ön işleme yöntemlerinin geliştirilmesine katkı sağlaması beklenmektedir. Belirtilen tüm yöntemlerle iyileştirilmiş sinyal-gürültü oranı (SNR) elde edilmesi sayesinde, sonuçlar EKG analizinde yüksek doğruluk göstererek tıbbi teşhislerde daha güvenilir sonuçlar elde edilmesine olanak tanımaktadır.
Electronic Tender by Public Procurement Law No: 4734
(2024) Özbakır, Anıl Fatih; Ayaydın, Dilhun
Küresel çapta sürekli gelişen teknolojik gelişmeler neticesinde hukuk alanında çok çeşitli değişimler yaşanmıştır. İlgili değişimler arasında kamu harcamalarını ilgilendiren kamu ihaleleri de yer almaktadır. Kamu İhale Hukuku kendi içerisinde köklü bir değişime giderek çok sayıda değişim ve yeniliğe uğramıştır. Dijitalleşen toplum düzeninin ihtiyaçlarının kamu nezdinde karşılanması ve kamu hizmetlerinin sürekliliği açısından daha modern bir sistem olan Elektronik Kamu Alımları Platformu (EKAP) kurulmuştur. İlgili bu çalışmada ülke çapında gerçekleştirilen tüm kamu harcamalarını ilgilendiren ihalelere etkisi bulunan bu köklü değişim neticesinde klasik ihale dönemine oranla nelerin yaşandığı 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve ilgili yönetmelikler doğrultusunda negatif ve pozitif yönleri ile ele alınarak değerlendirilecektir. Söz konusu değişimin, pozitif yönlerinin tespiti sağlanarak bu etkinin süreklilik arz etmesi amaç edinilecek olup; negatif yönlerin tespiti ile beraber ilgili sorunlara karşı çözüm arayışına gidilmiş olacaktır. Kamu İhale Hukuku bir bütün halinde ele alınarak klasik ihale dönemi ile elektronik ihale döneminin kıyası mahkeme kararları ve Kamu İhale Kurumunun yayınlamış olduğu karar ve raporlar doğrultusunda ilgili değişimin yeterliği eksileri ve artılarıyla değerlendirilecektir. Çalışmamızın son kısmında ise günümüz popülerliği ile ön plana çıkan yapay zekânın tavsiye niteliğinde sunacak olduğumuz şekilde kamu ihale hukukuna uygulanması ele alınacaktır.
Evaluation of Occupational Diseases From the Perspective of Occupational Health and Safety
(2024) Altun, Gizem; Akan, Aslı Er
Bu çalışma, Türkiye'deki kömür ve linyit çıkarılması ile bina inşaatı sektörlerinde meslek hastalıklarının yaygınlığını ve bu hastalıkların iş sağlığı üzerindeki etkilerini incelemektedir. Araştırmanın amacı, bu sektörlerde çalışan işçilerin karşılaştığı sağlık risklerini belirlemek ve mevcut iş sağlığı ve güvenliği mevzuatının bu riskleri önlemedeki etkinliğini değerlendirmektir. Çalışmada, veri toplama ve analiz süreci kapsamında ilgili literatür taranmış, mevcut mevzuat incelenmiş ve Türkiye ile Avrupa'daki uygulamalar karşılaştırılmıştır. Elde edilen bulgular, Türkiye'de meslek hastalıklarının yaygın olmasının, mevzuatın yetersiz uygulanması ve denetim eksikliklerinden kaynaklandığını göstermektedir. Avrupa'da ise sıkı denetimlerin ve gelişmiş iş sağlığı politikalarının meslek hastalıklarını önemli ölçüde azalttığı tespit edilmiştir. Bu bağlamda, Türkiye'de iş sağlığı ve güvenliği politikalarının daha etkin uygulanması, denetimlerin sıkılaştırılması ve iş sağlığı eğitimlerinin yaygınlaştırılması önerilmektedir.
Evalution of Construction Technologies and Architectural Features of Antalya Battery Factory Campus
(2024) Ünlü, Nazlı; Akan, Aslı Er
1960'lı yıllarda Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde Makine Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK) tarafından üretim tesisleri kurulmaya başlanmıştır. Bunlardan biri olan MKE Antalya Pil Fabrikası Yerleşkesi, 1974 yılında Antalya'da kurulmuştur. Cumhuriyet Dönemi'ne ait birçok yapının yıkıldığı ve diğerlerinin de özgün niteliklerini kaybettiği bir dönemde, Antalya Pil Fabrikası Yerleşkesi dikkate değer bir yenilik örneği olarak öne çıkmaktadır. Modern mimarinin kent düzeyinde somutlaştığı bir alan, işçilerin tüm ihtiyaçlarının karşılandığı bir merkezdir. Aynı zamanda yeniden yapılanan üretim ve tüketim ilişkilerine uyum sağlayan bir yerleşim yeri olarak tasarlanan kampüs çağdaş sosyal alanlara da sahiptir. Bu nedenle bu çalışmanın amacı Antalya Pil Fabrikası Yerleşkesi' nin mimari özelliklerini incelemek, döneminin yapım teknolojilerini değerlendirmektir. Araştırma yöntemi olarak vaka çalışması yöntemi kullanılmış olup Devlet Arşivlerinde ve Makine Kimya Endüstrisi Kurumu Arşivinde araştırmalar yapılmıştır. Çalışmanın sonuçlarının günümüzde işlevini sürdürmeyen Antalya Pil Fabrikası Yerleşkesi' nin mimari ve yapısal özelliklerinin literatürde yer almasına katkı sunacağı beklenmektedir.
Examination of the Implementation of Court Decisions in Administrative Jurisdiction in the Context of Judicial Decisions
(2024) Vural, Ahmet Hüsrev; Ayaydın, Dilhun
Bu çalışmada idari yargı mercilerince verilen kararların kimler tarafından hangi sürede uygulanması gerektiği, uygulanmamasının nasıl ortaya çıktığı, kararların uygulanmasına ilişkin hukuki güvencelerin neler olduğu ve kararların uygulanmaması durumunda buna sebep olanların sorumluğuna değinilecek, mahkeme kararlarının uygulanmamasının sebep olduğu zararların tazmin edilebilme koşullarının belirlenmesi ile buna ilişkin yargı kararlarının değerlendirilmesi ve kararlarda ortaya konulan ölçütlerin değerlendirilmesi amacıyla çalışma yapılacak olup buna ilişkin olarak karar ve mahkeme kavramı, kararların icrai şekli, meydana gelen zarar, zarar ile eylem veya eylemsizlik arasındaki illiyet bağı, konuyla ilgili yargı kararlarıyla belirlenen ölçütler, literatür taraması yapılarak bilimsel eserlerden, doktrinden ve yargı kararlarından yararlanmak suretiyle tez yazımı gerçekleştirilecektir.
Exceptional Procedure From the Tender Procedures Provided in the Public Procurement Law No. 4734: Negotiated Procedure
(2025) Özdemir, Zeynep Ünal; Ayaydın, Dilhun
Pazarlık usulü, kamu ihale hukukunda belirli durumlarda başvurulan istisnai bir yöntemdir. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 21. maddesinde düzenlenen bu yöntem, kamu kaynaklarının acil ihtiyaçlar, teknik gereklilikler ve özel koşullar gibi durumlarda etkin ve hızlı bir şekilde kullanılmasını sağlamayı amaçlamaktadır. Ancak pazarlık usulünün doğası gereği daha az şeffaf ve rekabetten uzak olması, uygulamada bazı sorunlara ve risklere yol açmaktadır. Bu çalışmada, pazarlık usulünün hukuki çerçevesi ayrıntılı olarak ele alınmış; yöntemin avantajları, dezavantajları ve uygulamada karşılaşılan sorunlar analiz edilmiştir. Özellikle şeffaflık eksikliği, rekabetin sınırlı olması ve kötüye kullanım riski, bu yöntemin uygulamadaki en önemli sorunları olarak öne çıkmaktadır. Bu kapsamda, çözüm önerileri geliştirilmiş ve pazarlık usulünün daha etkin bir şekilde uygulanabilmesi için mevzuat ve uygulama düzeyinde reformların gerekliliği vurgulanmıştır. Pazarlık usulünün etkin kullanımı, yalnızca kanunda öngörülen sınırlar içinde ve kamu yararını maksimize edecek şekilde sağlanabilir. Bu bağlamda, denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi, eğitim faaliyetlerinin artırılması ve dijitalleşme süreçlerinin hızlandırılması gibi adımların atılması önerilmektedir. Çalışma, pazarlık usulünün kamu kaynaklarının verimli kullanımı ve kamu hizmetlerinin sürdürülebilirliği açısından kritik bir araç olduğunu vurgulamaktadır.
Expert Opinion in the Context of Civil Procedure
(2025) Basmacı, Feyza; Tanrıver, Süha
Gelişen teknoloji ile beraber karmaşık hale gelen sosyal hayattaki uyuşmazlıkların çözümü için hâkimin uzman kişilere başvurması bir gereklilik haline gelmiştir. Hakimlerin, uyuşmazlık hakkında karar verebilmeleri için özel veya teknik bilgiye gerek duymaları halinde mahkemece görevlendirilecek bilirkişilerin yanı sıra tarafların da uyuşmazlık konusundaki iddia ve savunmalarını desteklemek ve davayı aydınlatmak amacıyla uzmana başvurmaları yapılan yasal düzenlemeler ile mümkün hale getirilmiştir. Taraflar dava öncesinde, uyuşmazlık konusu ile ilgili fikir sahibi olmak ya da davadaki başarı şanslarını görebilmek için uzman görüşü alabileceklerdir. Dilekçelerini hazırlayabilmek ya da dava sırasında alınan bilirkişi raporunun eksikliklerini giderebilmek için de uzman görüşü alınabilecektir. Böylelikle mahkemenin gerçeğe ulaşmasına taraflarca katkı sağlanabilecektir. İlgili çalışmada uzman görüşü kurumu diğer kurumlarla karşılaştırılarak incelenecektir. Uzman görüşü kurumuna gereken değerin verilmesi halinde yargılamaya sağlayacağı katkılardan bahsedilerek kurumun önemine dikkat çekilecektir. Anahtar Kelimeler: Uzman, Özel Bilirkişi, Uzman Görüşü, Amicus Curiae, Affidavit
Fundamental Change in Working Conditions and Legal Consequences
(2024) Ulaş, Erdem Berker; Çopuroğlu, Göksun Çağlar
İş sözleşmesiyle ani edimli borç ilişkilerinden farklı olarak tarafların karşılıklı edimlerini devamlı olarak ifa ettikleri sürekli bir borç ilişkisi kurulmuş olur. İş ilişkisinin sürekliliği nedeniyle sözleşme kurulduğu sırada mevcut olmayan ekonomik, toplumsal, teknolojik, işletmesel ya da işçiden kaynaklı yeni durumlar ortaya çıkması kaçınılmazdır. Ortaya çıkan bu yeni durumlar ise tarafların iş sözleşmesini akdederken üzerinde anlaştıkları çalışma koşullarında bir takım değişiklikler yapılması ihtiyacını doğurabilir. İşçinin korunmasını temel amaç edinen iş hukuku ise ortaya çıkan değişiklik ihtiyacına işletmelerin devamlılığını sağlamak amacıyla bir cevap vermeli ve bu kapsamda ahde vefa ilkesi ile değişiklik ihtiyacı arasında bir denge kurmak zorundadır. Bu dengeyi kurmak amacıyla 4857 sayılı İş Kanunu'nun 'Çalışma koşullarında değişiklik ve iş sözleşmesinin feshi' başlıklı 22. maddesinde mevzuatımıza yeni bir düzenleme getirilmiş ve iş ilişkisi devam ederken işveren tarafından çalışma koşullarında yapılmak istenen esaslı değişiklikler bir usule bağlanmış, değişikliğin işçi tarafından kabul edilmemesi halinde ise işverene belirli şartlar çerçevesinde iş sözleşmesini feshetme hakkı tanınmıştır. Çalışmamızın amacı, çalışma koşulu kavramı ve kanunda yer verilen esaslı değişiklik teriminden ne anlaşılması gerektiği hususlarını açıklamak, uygulamada çalışma koşullarında esaslı değişiklik oluşturan haller ile değişiklik yapma usul ve yöntemlerini inceleyerek yapılan esaslı değişikliğin iş ilişkisinde ortaya çıkardığı hukuki sonuçları doktrin görüşleri ve yargı içtihatlarıyla birlikte değerlendirmektir.
Gender in the Context of the Middle East: the Case of the Taliban Rule in Afghanistan
(2024) Polat, Olcay; Ataç, Cemile Akça
Bu çalışma, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin bir ülkenin gelişimine ve kalkınmasına etkisini açıklamak amacıyla ortaya konmuştur. Çalışmanın konusunu ise, kadınlara yönelik eğitim imkânlarının kısıtlanması ve istihdamın sağlanamaması sonucunda toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin artması ve bu durumun Afganistan'ın ekonomisine etkisi oluşturmaktadır. Ekonomik etki, büyümenin bir göstergesi olan Gayri Safi Yurt İçi Hâsıla oranı üzerinden açıklanmıştır. Ek olarak, çalışma kişi başına düşen Gayri Safi Yurt İçi Hâsıla ve enflasyon oranlarıyla desteklenmiştir. Özellikle 2021 yılında yönetimi ele geçiren Taliban, kadınlara yönelik sosyal, ekonomik ve siyasi yönden birçok karar almış ve toplumsal cinsiyet eşitsizliği artmıştır. Günümüzde toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin fazla olduğu ülkelerden biri olan Afganistan'da, yıllar boyunca süren savaşlar, mücadeleler kalkınmayı etkilemiş, iş gücü bakımından önemli potansiyeli ola kadınlar geri planda kalmıştır. Bu durum kendisini ekonomik anlamda göstermiş ve istenilen büyüme gerçekleşememiştir.
Hava Araçları için Optik Kablosuz Sistemler
(2024) Çoşkun, İsmet Ekrem; Baykal, Yahya Kemal
Hava araçları, içerisinde bir çok alt sistemi barındıran, bu sistemlerin birbiri ile koordineli biçimde çalışmasıyla görev yapabilen ulaşım ve askeri görev araçlarıdır. Fly-by-wire konseptinin ortaya çıkışından bu yana, uçuş kontrol, navigasyon, haberleşme, tanılama, itki ve iniş-kalkış sistemi gibi bir çok sistem, elektronik haberleşme altyapıları ile koordinasyon sağlamakta ve yine bir çok elektro-mekanik parça digital veriler ile kontrol edilmektedir. Hava araçlarındaki mevcut haberleşme teknikleri ya kablolu altyapılar ile ya da kablosuz radio frekansları ile sağlanmaktadır. Bu teknolojiler, günümüzde artan veri talebini karşılayamacak doygunluğa ulaşmış ve hava araçlarına yeni kabiliyetler kazandırmak giderek zorlaşmaya başlamıştır. Bu çalışmada, son yıllarda ivme kazanan Optik Kablosuz Haberleşme altyapıları incelenmiş, hava araçlarının kullandığı radio frekans'lı altyapılar ve aviyonik ekipmanların birbiri ile olan iletişimindeki altyapılar taranmış, buna bağlı olarak hava araçlarında aviyonik iletişimde mevcut sistemlerin yerini alabilecek optik kablosuz haberleşme sistemi ile elde edilebilecek kazançlar değerlendirilmiştir.
Health Employees Coping Methods for Dealing With Violence: an Example of a University Hospital
(2024) Karaboğa, Gülay; Şener, İrge
Her gün binlerce sağlık çalışanı şiddete maruz kalmakta; bu durum hem çalışanlara hem de hastalara zarar vermektedir. Sağlık sektöründeki şiddet, sağlık çalışanlarına yönelik fiziksel, psikolojik, sözel veya cinsel saldırılardır. Bu şiddet olayları, çalışanlar, toplum ve örgütler açısından birçok olumsuzluğa yol açmaktadır. Bu olumsuzlukları önlemek için şiddetle baş etme yöntemlerini etkili bir şekilde kullanmak, bu yöntemleri örgüt kültürü haline getirmek ve toplumda şiddete karşı farkındalık oluşturmak önemlidir. Kurumsal anlamda sağlık sektöründe şiddetle baş etme için ilk adım, şiddeti önlemektir. İkinci adım ise şiddet olayları sırasında ve sonrasında çalışanlara destek sağlamaktır. Bu çalışma, Ankara'daki bir Üniversite hastanesinde çalışan sağlık personelinin şiddete maruz kalma durumlarını ve baş etme yöntemlerini incelemektedir. 282 anket verisi doğrultusunda, kadın sağlık çalışanlarının erkeklere göre daha fazla şiddete maruz kaldığı, hekimlerin diğer meslek gruplarına göre sözlü ve fiziksel şiddete, hemşirelerin ise sözlü ve cinsel şiddete daha fazla uğradığı belirlenmiştir. Ayrıca, şiddet olayları sırasında katılımcıların bireysel baş etme yöntemleri kullandıkları ve kurumsal desteğin yetersiz olduğu ortaya çıkmıştır. Katılımcılar kurumsal bilinç durumuna sahip olsalar bile, şiddet olaylarını bildirdiklerinde sonuç alacaklarını düşünmemektedirler. Şiddet sonrası hekimlerin daha pasif baş etme yöntemlerini seçtiği, hemşireler ve diğer sağlık personelinin (hasta bakıcı, tıbbi sekreter, anestezi teknikeri, radyoloji teknikeri, eczacı, laborant, sağlık memuru) ise sosyal destek arayışında olduğu sonucuna varılmıştır.
Karanlık Hükümdar Olduğunda: Karanlık Kişilikler ve Kötüye Kullanan Yöneticiliğin İncelenmesi
(2025) Bramley, Janette Elizabeth; Köse, Aslı Göncü
Bu çalışmanın amacı, Karanlık Üçlü kişilik özelliklerinin – Makyevelizm, psikopati ve narsisizm – istismarcı yöneticilik niyeti üzerindeki etkilerini yarı deneysel bir tasarımla inceleyerek daha önce ele alınmamış aracı ve düzenleyici değişkenleri analiz ederek araştırmaktır. Çalışma, Paulhus ve Williams'ın (2002) Karanlık Üçlü Kişilik Teorisi'ne ve Morf ve Rhodewalt'ın (2001) narsisizmin Öz-Düzenleyici Modeli'ne dayanmaktadır. Narsisizmin çelişkili doğasını yakalamak için çift-faktörlü bir model kullanılmış ve büyüklenmeci ve kırılgan narsisizm alt türleri (Wink, 1991) birbirinden ayrıştırılmıştır. Bu yaklaşım, alanyazındaki çelişkili bulguları (Wisse & Sleebos, 2016; Finney ve diğerleri, 2021) göz önünde bulundurmakta ve narsisizmin istismarcı yöneticilik niyeti ile ilişkisine dair daha ayrıntılı bir anlayış sunmaktadır. Başarı tehdidi ve benlik saygısı tehdidi aracıdeğişkenler olarak öne sürülmüş, takipçilerin yöneticiye yönelik sapkın davranışları ise düzenleyici bir değişken olarak incelenmiştir. 303 katılımcıdan elde edilen veriler, tüm Karanlık Üçlü kişilik özelliklerinin istismarcı yöneticilik niyeti ile pozitif ilişkili olduğunu ortaya koymuştur, ancak motivasyonlar farklılık göstermiştir. Büyüklenmeci narsisizm, baskınlık odaklı davranışlarla ve algılanan tehditlere karşı dirençle ilişkilendirilirken, kırılgan narsisizm özellikle takipçilerin düşük ve orta düzeyde yöneticiye yönelik sapkın davranışları bağlamında başarı tehdidi ve benlik saygısı tehdidine karşı duyarlılığı artırmıştır. Psikopati, tüm takipçi sapkınlık düzeylerinde istismarcı yöneticilik niyetinin güçlü bir yordayıcısı olarak öne çıkmış ve dürtüsel ve duyarsız eğilimlerini vurgulamıştır. Makyevelizm ise adaptasyon göstermiş; yüksek düzeyde takipçi sapkın davranışlarında tehdit algısını artırmış ancak bu algıları nadiren açıkça istismarcı yöneticilik niyetine dönüştürmüştür. Aracılık analizleri, benlik saygısı tehdidinin, orta düzeydeki takipçi sapkınlık davranışı koşulunda Karanlık Üçlü kişilik özellikleri ile istismarcı yöneticilik niyeti arasındaki ilişkiyi kısmen açıkladığını, ancak düşük ve yüksek sapkınlık koşullarında doğrudan etkilerin baskın olduğunu göstermiştir. Bu bulgular, toksik liderlik modellerini genişleterek Karanlık Üçlü kişilik özelliklerinin farklı mekanizmalarını aydınlatmakta ve istismarcı yöneticilik davranışlarını şekillendiren bağlamsal ve kişilik temelli faktörlerin önemini vurgulamaktadır. Anahtar Kelimeler: istismarcı yöneticilik, Karanlık Üçlü kişilik özellikleri, takipçilerin yöneticiye yönelik sapkın davranışları, başarı tehdidi, benlik saygısı tehdidi
Kredi Kartı Dolandırıcılığı Tespiti için Federated Learning: Kontrollü Gürültü Entegrasyonu ile Gizlilik Koruyucu Yaklaşım
(2025) Maqadas, Rusul Mahdı Abdulhadı Al; Saran, Murat
E-ödeme teknolojisinin hızla artmasıyla birlikte, kartlar önemli araçlardan biri olarak öne çıkmaktadır. Ancak, bu büyüme dolandırıcılık saldırılarının riskini de beraberinde getirerek ilgili tarafların zarar görmesine ve kayıplar yaşamasına neden olabilir. Bankalar, varlıklarını korumak ve düzenleyici kurallara uymak için güçlü dolandırıcılık tespit sistemleri kurmayı hedeflemektedir. Bu nedenle, güvenlik ve bütünlük gereksinimlerini karşılayan bir model geliştirmek kritik öneme sahiptir. Bu araştırma projesinde, Derin Sinir Ağı (DNN) ve AdaBoost ile topluluk öğrenimi gibi gelişmiş Makine Öğrenimi (ML) modelleri tanıtılarak, veri setlerindeki dengesiz yapıyı dengeleme yöntemleriyle dolandırıcılık tespit edilmiştir. Ayrıca, veri gizliliğini koruyarak bankalar arasında Federated Learning (FL) aracılığıyla iş birliği içinde öğrenme kolaylaştırılmıştır. Bu çalışmada, FL modeli, öğrenme sürecini sabote etmeye çalışan bankaların kötü niyetli eylemlerine karşı dayanıklılığı değerlendirmek için farklı oranlarda etiket tersine çevirme saldırılarına karşı test edilmiştir. Modeller, bir Irak bankasından alınan gerçek bir veri seti ve tanınmış Kaggle kredi kartı veri seti üzerinde test edilmiştir. Yöntemlerin tüm yönlerini kapsayacak bir dizi performans metriği ile değerlendirilmiştir. Sonuçlar, Random Forest (RF) ve AdaBoost ile topluluk öğreniminin her iki veri setinde de dikkate değer bir performans sergilediğini göstermiştir. Ayrıca, FL cosine tabanlı yöntem, mevcut Federated Average yönteminden daha iyi sonuçlar vermiştir. Son olarak, RF+AdaBoost ile FL cosine birleşimini içeren önerilen yaklaşım, özel bir banka veri setinde doğrulama yapıldığında %96.47 doğruluk ve %94.58 geri çağırma oranı ile mevcut yöntemi geride bırakmıştır. Bu çalışma, dolandırıcılık tespiti alanında gerçek veri setlerinin eksikliğini ele alarak akademik literatüre katkıda bulunmuştur.
Legal Status of the Persons (Blue Card Holders) Who Lost Turkish Citizenship With the Permission To Renounce Citizenship in Private International Law
(2024) İbiş, Zeynep Berfin; Tanrıbilir, Feriha Bilge
Türk vatandaşlığı, yetkili makam kararıyla ya da seçme hakkının kullanılması yoluyla kaybedilmektedir. Yetkili makam kararıyla vatandaşlığın kaybı yollarından biri olan Türk vatandaşlığından çıkma, 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 25-28. maddeleri arasında detaylı bir şekilde düzenlenmektedir. Konunun içeriğini doğumla Türk vatandaşı olup çıkma izni alarak vatandaşlığını kaybeden kişiler (mavi kart sahipleri) ve üçüncü dereceye kadar olan alt soyları oluşturmaktadır. Mavi kart statüsü, yaşam standartlarını yükseltme isteği, çalışma, evlilik gibi çeşitli sebeplerle yurt dışında kendine yeni bir hayat kurarak yaşayan Türk vatandaşlarını korumak ve yabancı statüsüne tabi tutmamak için getirilmiş bir sistemdir. Mavi kart sahip kişiler, Kanunda sayılan istisnalar haricinde Türkiye'de ikamet etme, eğitim, çalışma, sosyal güvenlik, miras gibi haklara sahip olmaktadırlar. Anahtar Kelimeler: Türk vatandaşlığından çıkma, Mavi kart, Özel statülü yabancılar, Türk Vatandaşlığı Kanunu m. 28

Browse

Browsing Lisansüstü Eğitim Enstitüsü by Title